Değersiz görülen patates, nasıl oldu da önce tüm Avrupa’daki yoksulları besleyip
sonra milyonları mezara gönderdi?
Tütün çılgınlığı Avrasya’ya nasıl dalga dalga yayıldı?
Kauçuk sanayileşmeyi nasıl tetikledi?
Sıtma, kölelik ve Amerikan Bağımsızlığı arasındaki bağlantı nedir?
On altıncı yüzyıl Bolivya’sının gümüş dağları, Çin ve İspanyol İmparatorluğu’nun
ekonomik kaderini nasıl şekillendirdi?
Geçmişe ekoloji ve ekonomi tarafından yönlendirilen yoğun, bütünleşik bir yer gözüyle bakıyoruz artık. Bu, kahraman gezginlerin, dâhi mucitlerin ve teknolojik veya siyasi üstünlükler kazanan imparatorlukların hikâyeleriyle büyüyen insanlara şaşırtıcı gelebilir. Yine de, geçmişin bu şekilde görülmesinde bir ihtişam var. Bu, her bir bölgenin insanlığın hikâyesinde bir rol oynadığını ve hepimizin bu gezegendeki hayatın daha büyük ve karmaşık gelişimine katkıda bulunduğunu hatırlatıyor.
“Bu kitap tüm dünya hakkında yazılmış olsa da her şey bir bahçede başladı,” diyen Mann, 1493adlı kitabında dünya tarihine yön veren büyük sıçrayışlara dikkat çekiyor.
(Kitaptan Alıntı)
KOLOMB’U ÖLDÜREN NEYDİ?
La Isabela’da çaresizce susuz kalan keşif ekibi nehirlerden su içti. Bazı araştırmacılar, Kolomb ve adamlarının tropikal Amerika’ya özgü bir bakteriden kaynaklanan “şigelloz” hastalığına bu yüzden yakalandıklarına inanıyorlar.
Şigelloz bakterisi, dışkılarda, hayvanların ve insanların katı atıklarıyla taşınır. Kirli su vasıtasıyla yeni konaklara girebilir. Bakteriden etkilenen insanlar, bir özbağışıklık sistemi hastalığı olan Reiter sendromu geliştirebilir. Reiter sendromundan mustarip olanlar, gözleri ve bağırsakları da dahil olmak üzere bedenlerinin büyük bölümleri şişmiş ve iltihaplanmış gibi hissederler. Kolomb, La Isabela’ya vardıktan birkaç ay sonra bu belirtilere şiddetle maruz kaldı. Yazıları, bu ıstırabının acı dolu ataklarla yıllar boyu düzensizce devam ettiğini, bazen göremediğini ya da yürümediğini, bazen gözlerinin kanadığını ortaya koyuyor. Reaktif artrit olarak da bilinen Reiter sendromu konusunda uzman olan Dr. Frank Arnett, “Çoğu insan Kolomb’un eli ayağı tutmayan bir adam olarak öldüğünün farkında değil,” diyor. “Yatalak kalmıştı. O kadar çok ağrısı vardı ki, ne yazı yazabiliyor ne ayakta durabiliyordu. Çok hastaydı.”
Reiter sendromu her zaman ağrılı ve bazen de ölümcüldür. Bazı biliminsanlarının inandığı üzere, yıllar sonra elli dört yaşındayken Amiral’in ölümüne bu sebep olduysa ve sendromun nedeni şigelloz enfeksiyonuysa, Kolomb bizzat Kolomb Takası’nın ilk kurbanlarından biri oldu.
Kitap Hakkında Yorumlar:
“Mann bir tarihçi olarak hem geniş ölçekli araştırmaları ve müthiş zekâsı hem de biyolojik hassasiyetiyle hayranlık uyandırıyor. Öyküsünün her noktasında, insanların işgal ettikleri geniş çevredeki faaliyetlerini en ön planda tutuyor.” —The Wall Street
“1493, ilgi çekici hikâyeleri ve hayret veren bilgileriyle, kurgudışı kitapları sevenlere muazzam bir keyif sunuyor… Mann birçok açıdan çok kaliteli bir yazar: Tarafsız, sürükleyici, kendine has deyimlerle dile katkıda bulunuyor… Mann dünyayı çok seviyor ve ona sahip çıkıyor.” —Science
“Mann bu nefes kesici öyküsünü anlatırken heyecanını asla kaybetmiyor… Dünyanın farklı kısımlarının küresel işleyişi nasıl şekillendirdiği, özgün bir bakış açısıyla, ustaca değerlendirilmiş.” —Financial Times
