Efendim bu hafta Sir Richard Branson’ın sahibi olduğu Virgin Galactic bu ay içinde uzay turizmi faaliyetlerine başlayacağını açıkladı. Hiç heyecanlanmayın Haziran sonu olacak seyahatin biletleri satılmış durumda. Hem de öyle bir iki tane değil tam 800 tan bilet satılmış.
Hani biz gittiğimiz restorantta kaç kişi var ne ciro yapar hesaplarız ya; alın size işte o rakamlar. İlk biletler 200.000 euro’ya satılmış. Şu an bilet fiyatları 450.000 euro. Çarpması bölmesi sizden.
Ben yıllardır bunu yapmak lazım diyorum ama dinleyen yok. Buyrun aşağıda Bloomberg Businessweek Türkiye’de yıllar önce yazmış olduğum ve gerçek olaylara dayanan köşe yazımı aşağıda okuyabilirsiniz. Gaziantep’te yaptığım bir konuşmanın anısı. Arkasından da Mersin Kosgen ile gerçekleştirdiğim konuşma. Hani şu yalandan konulan uzay taşımacılığı desteği bilgisini aldığım Kosgeb. Hepsi yazıda, okuyunuz.
Gaziantep’li bir iş adamı
Bundan tam altı yıl önceydi. Bir organizasyonda Gaziantep’li iş adamlarına bir konferans verecektim. İş adamları ne bekler? Yeni iş imkanlarını! Ben de en yenilikçi iş imkanları nerede bulunur diye düşündüm ve büyük teknoloji şirketlerinin patronlarının o an nelerle uğraştırdığını araştırdım. Elon Musk’ın o dönemdeki en önemli projesi uzay taşımacılığı yapan şirketi SpaceX’in Nasa ile yaptığı anlaşmaydı. Amazon’un kurucusu Jeff Bezos ise uluslararası denizlere düşen uyduları çıkarıp, reverse engineering ile nasıl çalıştıklarını inceliyordu. Sir Richard Branson, Virgin Galactica ile uzay turizmi planlıyordu. Birkaç isim ise birleşip uzay madenciliği planları yapıyorlardı. Yani neredeyse bütün önemli isimler uzay araştırmaları yapıyorlardı.
Konuşmamı bitirdikten hemen sonra, kuliste bir iş adamı sessizce yaklaşıp, konuştuklarımdan etkilendiğini, uzay çalışmaları konusunda Türkiye’de neler yapılabileceğini sordu. Ben de nerle yapılabileceği konusunda düşüncelerimi anlattım. Diğer konuşmacı arkadaşlarım servise binmiş olmasına rağmen, iş adamının soruları bitmek bilmiyordu. Bir ara kafasını kaldırıp herkesin beni beklediğini farkedince biraz utandı, vedalaştık. Ancak kısa bir süre sonra beni arayacağını söyleyip telefonumu aldı.
Aradan yaklaşık bir hafta geçmişti, işadamı beni aradı. Konuşmanın devamı için Gaziantep’e davet etti. Programıma bakıp, uygun bir tarih belirledik. Beni tanıyanlar bilirler ben Adana ve Gaziantep’e sık aralıklarla gitmeyi sevmem. Ancak iş adamının konuya ilgisi beni de şaşırtmıştı. Giderken uzay projelerinde girişimcilik konusunda bir sunum hazırlamamı rica etti. Bunu da küçük bir sözleşmeye bağlamak konusunda ısrar etti. Etik anlayışı da ayrıca beni mutlu etmişti.
Gaziantep’e giderken oldukça vizyoner bir dosya hazırlamıştım. Öğlen yemeğine kadar ben sunumumu yaptım. Yemekte ise bu projelerden hangilerinin onlara uygun olduğunu konuştuk. Yemekten sonra da bir workshop ile proje sayısını bire düşürdük. Tesislerini o gün gezmeye zaman bulamamıştım. Daha uygun ve boş bir günde hem tesisleri gezmek, hem de katmer yemek için sözleştik. Ben uçağa binerken Gaziantep’in nur topu gibi bir uzay projesi, benim bir Gaziantepli danışanım olmuştu.
Projenin ilk dosyasını hazırladıktan sonra, devletin desteğini almak için neler yapabileceğimizi konuşmaya başladık. Zira konu meşakkatliydi ve devletin bu projede desteği maddi anlamdan çok manevi anlamda önemliydi.
Bir Mersin seyahatimde, konuyu Mersin Kosgeb Başkanına açtım. O da bana bu konuyla ilgili bir Kosgeb desteğinin açıldığını söyledi. Ben de heyecanla bunu Gaziantep’teki danışanıma ilettim.
Aradan tam altı yıl geçti. Elon Musk, SpaceX sayesinde sadece Nasa’nın değil, Turksat’ın da uydularını uzaya taşıyor. Üstelik daha sonra başlattığı uzaydan internet projesi için gerekli uyduların yüzde33’ünü yörüngelerine yerleştirdi. Geçen hafta bu uydularla Kuzey Amerika ve Kanada’da başvuran ailelerle bir beta teste başlayacaklarını bildirdi. Amazon’un patronu Jeff Bezos ise Nasa’dan uzay araştırmaları için birkaç gün önce onay aldı. Sir Richard Branson uzay turistlerini için kayıtlara başladı, avanslarını toplamaya başladı. Hatta geçenlerde bir uydu, meteora inip maden toplamaya başladı.
Bizde mi? Biz de tabii ki yukardaki hikaye gibi birşey olmadı. Gaziantep’te Jeff Bezos’u tanımama ihtimallerine karşılık, Amazon’dan alış veriş yapan var mı diye sormuştum. Salondaki kimse Amazon’u bilmiyormuş. Antalya’da son soru “Bizim gibi taşra şehirlerine ne önerirsiniz?” oldu, Erzurum’da iş adamları talep göstermediği için, organizasyon sahibi üniversiteden otobüslerle çocukları çağırmıştı.
Hikayenin tek doğru yanı Mersin Kosgeb Başkanına uzay taşımacılığı desteği konusunu sormamdı. Gelen cevap ise, “biz onu öylesine yazdık” oldu.
İstanbul’da her gün bir yerlerde bir CEO çıkıp sahneden inanırsanız başarırsınız anlamında motivasyon konuşmaları yapıyor. İşin komiği, onları en çok bu vizyoner projelere “hayır” diyen isimler alkışlıyor.
Hani bazen “coğrafya kaderimiz” diyoruz ya, ne düşünüyorum biliyor musunuz? Sanıyorum biz kendi makus kaderimizi yaratıyor suçu da coğrafyaya atıyoruz.
